سخن سیاسی روز | میترا کشاورز |
برخلاف اطلاق علم بر روی آن، موضوع آمار و نظر سنجی هرگز یک امر علمی نبوده و نیست چرا که زمینه مورد بررسی احتمالات است، تازه اگر از همه متدهای درست استفاده شود. از آنجاییکه در احتمالات (Probability) از نمونه (Sample) بجای کل تعداد مورد بررسی (Population) استفاده می‌شود، هرگز نمی‌توان به نتیجه آن مطمئن بود، تازه (دوباره تاکید می‌کنم) اگر از همه متدهای رایج که کمترین ضریب خطا را در خود جای دهد، استفاده شود.
طرح درست یا نادرست سوال ممکن است تمام داده های نمونه Sample جمع آوری شده و نتایج بدست آمده نهایی را منتفی کند. اینکه داده ها از کجا بدست آمده و تا چه حد جانبدارانه Bias است، بسیار مهم است. نمونه نظرسنجی ابراهیم محسنی، بسیجی دانشگاه مریلند که بر طبق نتایج منتشره او، احمدی نژاد بیشترین محبوبیت را بدست آورده بود و اکثریت مردم ایران از برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی حمایت می‌کردند را شاید بخاطر داشته باشید که مصداق منبع داده‌ها و جانبدارانه بودن نظرسنجی است. اما یک مثال واقعی و تاریخی بیشتر موضوع را در مورد انتخاب نمونه ها در داده های Bias به لحاظ سهوی بودن آن روشن می کند.
در انتخابات سال ۱۹۳۶ آمریکا، مجله Literary Digest از دو و نیم میلیون نفردر مورد کاندیداهای رقیب نظرسنجی کرد. این برای اولین بار بود که از چنین تعداد زیادی در تاریخ نظر سنجی می شد. پس از بررسی نظرسنجی، این مجله پیش بینی کرد که “لندان” از حزب جمهوریخواه با کسب ۵۷ درصد آراء در مقابل ۴۳ درصد، رقیب دمکرات خود فرانکلین روزولت را شکست خواهد داد. نتایج واقعی پس از انتخابات نشان داد که روزولت با %۶۳ در مقابل %۳۸ رقیب خود را شکست داد. در همان زمان جرج گالوپ تنها با ۵۰ هزار نظر سنجی پیش بینی کرده بود که فرانکلین روزولت برنده انتخابات می شود. نمونه دیگر بدون شک انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا بود که اکثر نظرسنجی ها به اشتباه هیلاری کلینتون را برنده انتخابات می پنداشتند.
نظر سنجی گمان، محصول آقای عمار ملکی یکی از نمونه‌های مشابه تولیدات ابراهیم محسنی، بسیجی دانشگاه مریلند است. جدا از گزینه‌های موجود برای انتخاب، نحوه نظر سنجی از طریق اینترنت، رسانه اجتماعی و ایمیل، نتایج آن را کلا فاقد ارزش می‌کند، هرچند که رسانه‌های جانبدار نیازمند ابزاری در جهت پیشبرد اهداف خود باشند. سوال این است که آیا مشارکت ارتش سایبری در این نظرسنجی جزو ضریب خطا (Standard Error) محسوب شود!!؟ همان تعداد شرکت کننده که احتمالا در کمپین وکالت دهی هم فعالانه مشارکت داشتند.
در نظر سنجی‌های بعمل آمده در غرب، تماس از طریق موسسه ارائه دهند با نظر دهندگان گرفته می‌شود و آنهم بطور تصادفی (Random). یعنی موسسه مزبور به افراد مختلف در گروههای سنی، شغلی، نژادی و غیره (Demographic) تلفنی بصورت کاملا غیر عمدی و تصادفی تماس می‌گیرد و نظر سنجی می‌کند.
در مقایسه عمار ملکی و ابراهیم محسنی، حداقل دومی نتایج بدست آمده را در خود دانشگاه با کمک اساتید (البته علاقمند به نایاک) معرفی می‌کند. پیشنهاد می‌کنم عمار، نتایج نظر سنجی خود را با چند تن از استاتید همان دانشگاهی که مدرک گرفته به شور بگذارد و از آنها در مورد متد بکار برده در دست پختش نظر بخواهد.
در انتها شاید ذکر یک نکته علیرغم بیربط بودن با موضوع خالی از لطف نباشد که نفر اول آخرین نظر سنجی گمان تشابه ویژه‌ای با رئیس موسسه دارد. هر دو بخاطر آنکه پسر کسی بوده‌اند، معروف هستند. البته بدون آنکه بخواهم جایگاه ویژه مبارزاتی و اخلاقی-انسانی دکتر محمد ملکی را با محمد رضا شاه پهلوی، دیکتاتور سابق ایران مقایسه کنم.
